ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 28 ਜਨਵਰੀ 1865 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੋਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲਿਆ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਆਗੂ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ। ਉਹ ਲਾਲ-ਬਾਲ-ਪਾਲ ਤਿਕੋਣੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜਾ
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 17 ਨਵੰਬਰ 1928 ਨੂੰ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ ਸਾਈਮਨ ਕਮੇਸ਼ਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਬੇਹੱਦ ਪੀਟਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਉਜਾਲਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।
ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧੀਆਂ
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਗੇ ਆਏ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੁਵਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ “ਸਰਵੰਤਸ ਆਫ ਪੀਪਲ ਸੋਸਾਇਟੀ” ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਰਹੇ, ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਸੀ।ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ “ਯੰਗ ਇੰਡੀਆ” ਅਤੇ “ਪੰਜਾਬੀ” ਵਰਗੀਆਂ ਅਨੇਕ ਪੱਤਰਿਕਾਵਾਂ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਵੀ ਕਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਾਸਟ ਪ੍ਰਥਾ ਖਿਲਾਫ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ।
ਅੰਤਿਮ ਵਿਚਾਰ
ਅੱਜ, ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਉਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰ改革ਕ ਵੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਣਾਮ!
